زهکشی زیرزمینی سامانه ای برای افزایش ضریب کشت دراراضی شالیزاری شمال کشور

نوع مقاله : علمی ترویجی

چکیده

سطح وسیعی از اراضی شالیزاری کشور به دلیل بالا بودن سطح آب زیرزمینی و نزدیکی به دریا دارای مشکل زهکشی می‌باشند که ضمن بالابردن مشکلات کاری درکشت سنتی، امکان کشت و کار مکانیزه را دشوار و در مواردی غیر ممکن می‌سازد. با احداث شبکه زهکشی زیرزمینی در این نوع اراضی، ضمن کاهش این مشکلات و امکان کشت و کار مکانیزه، ضریب کشت محصول نیز چند برابر خواهد شد. یکی از بهترین روش‌های تعیین معیارهای طراحی زهکش‌ها، بررسی سامانه زهکشی فعال موجود در منطقه است. سامانه زهکشی زیرزمینی موجود در کرت شالیزاری 10650 متر مربعی واقع در مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز ، 12 سال پس از بهره ‌برداری، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. آزمایشات انجام شده روی نمونه خاک گرفته شده در فواصل مختلف از سطح لوله تا 30 سانتی‌متر بالاتر از لوله زهکش نشان داد که جرم مخصوص ظاهری خشک خاک از 23/1 گرم بر سانتی‌متر مکعب در 30 سانتی‌متری بالای لوله زهکش به 52/0 گرم بر سانتی‌متر مکعب روی لوله، کاهش یافت که نشان‌دهنده وجود پوسته برنج بر روی لوله می‌باشد. هم‌چنین زه آب‌های خروجی از سیستم زهکشی مورد مطالعه، زلال و شفاف بوده که عدم وجود ذرات خاک یا فیلتر را تایید می‌نماید. اندازه گیری‌های میدانی انجام شده روی این سامانه زهکشی نشان داد که دبی تخلیه زهکشی پس از گذشت پنج ساعت از 20 لیتر در ثانیه به پنج لیتر در ثانیه کاهش یافت و تراز سطح آب زیرزمینی نیز در طول مدت پنج ساعت، 70 سانتی‌متر افت کرد. نتایج حاکی از عملکرد بسیار خوب سامانه نسبت به مقادیر طراحی است. احداث سامانه زهکشی زیرزمینی با فواصل 10 متر و استفاده از پوسته برنج به عنوان پوشش دور لوله، که سطح ایستابی را ظرف مدت پنج ساعت، 70 سانتی‌متر پائین می‌آورد، تضمین کننده تولید مطمئن محصولات قابل کشت پس از برداشت برنج بدون خسارات ناشی از ماندآبی، خواهد بود.

چکیده تصویری

زهکشی زیرزمینی سامانه ای برای افزایش ضریب کشت دراراضی شالیزاری شمال کشور

کلیدواژه‌ها